Σε μια ιστορική αναδρομή βλέπουμε ότι στα 1833 με σουλτανικό «Ιραδέ» ιδρύθηκε η εβδομαδιαία αγορά Τσοτυλίου γνωστή ως «Καρί παζάρ», που τελούνταν και τελείται κάθε Σάββατο με μεγάλη απήχηση στην ευρύτερη περιοχή.
Στα 1871 ιδρύθηκε το Ιστορικό Γυμνάσιο από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Κωνσταντινουπόλεως και στα 1873 ανεγέρθηκε το Γυμνάσιο – Oικοτροφείο, γνωστό ως Τσοτύλειος Σχολή, από την ανωτέρω Αδελφότητα, το οποίο βρισκόταν υπό την αιγίδα του Πατριαρχείου.
Το 1928 ανεγέρθηκε χωριστό διδακτήριο ως προέκταση του παλιού Γυμνασίου-Oικοτροφείου και το 1958 ολοκληρώθηκε η ανέγερση ενός νέου Oικοτροφείου (της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου) που από το 1987 συντηρείται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας.
Το Τσοτύλι αποτελεί από το 1873 Πνευματικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας αφού εδώ και εκατόν τριάντα χρόνια περίπου λειτουργεί το Ιστορικό Oικοτροφείο – Γυμνάσιο η ονομαζόμενη Τσοτύλειος Σχολή. Μεγάλη η προσφορά στα Γράμματα αφού αποφοίτησαν από αυτό χιλιάδες μαθητές σε δύσκολους καιρούς οι οποίοι διέπρεψαν και διαπρέπουν σε σημαντικούς τομείς της κοινωνίας μας.
Η εβδομαδιαία αγορά και το Γυμνάσιο - Oικοτροφείο είχαν σαν αποτέλεσμα το Τσοτύλι να αυξηθεί δημογραφικά και να αποβεί ένα σημαντικό, αξιόλογο εμπορικό και πνευματικό κέντρο όχι μόνο του Βοΐου, αλλά και των γύρω επαρχιών από τα παλαιότερα χρόνια ενώ και σήμερα ως έδρα του Δήμου αποτελεί το διοικητικό, εμπορικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο το οποίο με τις υπάρχουσες και προβλεπόμενες υποδομές αποτελεί πόλο έλξης και κέντρο εξυπηρέτησης για όλους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.